De verrekijker is een instrument dat velen wel eens in de hand hebben gehad. Een uitgebreide uitleg over wat je met een verrekijker kunt doen, lijkt dan ook overbodig. Toch willen we proberen je te helpen bij het kiezen van de verrekijker die bij jou past. Vogelliefhebbers of jagers zoeken bijvoorbeeld verrekijkers waarmee je dieren goed kunt waarnemen. Een watersporter stelt weer andere eisen aan een verrekijker. Hieronder geven we je een uitleg waar je bij de aanschaf van een verrekijker op kunt letten.
Verrekijker
Een verrekijker bestaat tegenwoordig bijna standaard uit twee oculairen, oftewel ze zijn binoculair. Een verrekijker met maar één oculair kennen we allemaal nog wel uit spannende piratenfilms. Een astronomische telescoop waarmee je 's avonds de sterrenhemel kunt bekijken heeft ook maar één oculair, maar heeft een iets andere werking dan de gewone verrekijker. Bij een dergelijke telescoop wordt, in tegenstelling tot bij de verrekijker, het beeld niet via een omkeerprisma op het netvlies geprojecteerd. De verrekijker wordt daarom ook wel prismakijker genoemd. Het omkeerprisma zorgt ervoor dat je als je door de verrekijker kijkt, de wereld niet ondersteboven ziet. Bij de astronomische telescoop is dit namelijk wel het geval, maar met een dergelijke telescoop kun je daardoor wel veel verder kijken dan met een gewone verrekijker. Het beeld wordt namelijk aanzienlijk meer vergroot.
Objectief en oculair
De verrekijker van tegenwoordig bestaat dus uit twee telescopen met in beide kokers twee lenzen en een omkeerprisma. De twee lenzen die in beide kokers van de verrekijker zitten, zijn het objectief en het oculair. Voor de kwaliteit van het beeld zijn met name het objectief en het prisma van belang. Het objectief is de voorste lens van de verrekijker. Als het oculair en het objectief in de verrekijker recht achter elkaar staan, dan wordt er gebruik gemaakt van een dakvorm- oftewel een dakkantprisma. Wanneer het objectief en het oculair niet recht achter elkaar staan, wordt gebruik gemaakt van een porroprisma. Porroprisma's zijn het meest gangbaar en zijn ook het goedkoopst. Daarentegen is een verrekijker met een dakkantprisma vaak wat compacter en handzamer. De beeldkwaliteit is niet per se minder dan die van een kijker met een porroprisma.
Voor informatie over de vergroting en diameter, de helderheid en de schemerindex kun je bij de verklarende woordenlijst voor de verrekijker kijken. Ook kun je hier terecht voor informatie over het beeldveld, de beeldhoek, de lenskwaliteit, coating en dioptriecorrectie.
Gewicht en weerbestendigheid
Naast de hiervoor besproken kenmerken van verrekijkers is het ook verstandig te letten op andere praktische zaken: het gewicht van de verrekijker en de weersbestendigheid.
Welke verrekijker is geschikt voor het observeren van vogels?
Wanneer je op zoek bent naar een verrekijker waarmee je vogels wilt observeren, dan kun je het beste kiezen voor een verrekijker met een groot beeldveld. Een verrekijker met een groot beeldveld maakt het gemakkelijker om een pijlsnelle zwaluw of een heen en weer fladderend koolmeesje te blijven volgen.
Ik draag een bril. Waar moet ik op letten bij de aanschaf van een verrekijker?
Als je een bril draagt, dan is het vervelend dat je de verrekijker niet rechtstreeks op je ogen kunt zetten. Er zit dan veel ruimte tussen de verrekijker en je oog, waardoor het brandpunt van het oculair (waar het beeld van de verrekijker scherp wordt gezien) in wezen voor je ogen ligt. Het is dan verstandig om te kiezen voor een verrekijker waar je de rubberen oogmanchetten van kunt omvouwen, waardoor je de verrekijker dichter tegen je bril kunt plaatsen. De afstand van je oog naar de kijker wordt dan iets ingekort, zodat het brandpunt van het oculair ook voor brildragers op de goede plaats ligt. Ook heb je daardoor minder of geen last van zijlicht.
Wanneer ik door de verrekijker kijk, krijg ik last van hoofdpijn. Hoe komt dat?
Het kan zijn dat de kwaliteit van het gebruikte materiaal voor de lenzen niet goed is of dat de lenzen niet goed zijn geslepen. Je hersens proberen het beeld dat je door de verrekijker ziet kloppend te maken. Dit proces kan resulteren in hoofdpijn. Daarnaast is het verstandig om niet te snel in verschillende richtingen te bewegen als je door de verrekijker kijkt. Je kunt daar namelijk erg duizelig van worden. Je kunt dan beter eerst met het blote oog een schatting maken waar je de verrekijker op wilt richten, om vervolgens te focussen op het object van je keuze.
Hoeveel garantie kan ik redelijkerwijs verwachten bij een kwalitatief goede verrekijker?
Fabrikanten van verrekijkers bieden lange garantietermijnen aan. Een garantie van tien, twintig of dertig jaar is niet ongebruikelijk. Met een garantie van drie jaar hoef je dus niet tevreden te zijn.
Beeldhoek
De grootte van het beeldveld is van belang bij de keuze van een geschikte verrekijker. De grootte van het waargenomen gezichtsveld wordt op twee verschillende manieren aangegeven: de grootte van de beeldhoek of het beeldveld dat je kunt zien op een afstand van 1000 meter. De beeldhoek wordt aangegeven in graden. Als je het aantal graden vermenigvuldigt met 17,40 meter, krijg je ook het beeldveld dat je waar kunt nemen op een afstand van 1000 meter.
Beeldveld
De grootte van het waargenomen gezichtsveld wordt op twee verschillende manieren aangegeven: de grootte van de beeldhoek of het beeldveld dat je kunt zien op een afstand van 1000 meter. Wanneer het beeldveld op een afstand van 1000 meter bijvoorbeeld 110 meter is, dan wordt dit aangegeven met 110 m op 1000 m. De beeldhoek wordt aangegeven in graden. Als je het aantal graden vermenigvuldigt met 17,40 meter, krijg je ook het beeldveld dat je waar kunt nemen op een afstand van 1000 meter.
Coating
Wanneer je een verrekijker wilt die de meest waarheidsgetrouwe kleuren en contrasten weergeeft, kun je het beste kiezen voor een verrekijker met gecoate lenzen. Daarbij zorgt de coating van de lenzen ook voor een grotere helderheid. De verschillende coatingen worden aangebracht op het objectief, het oculair en het prisma. Hiervoor worden de volgende afkortingen gebruikt C (Coated), FC (Fully Coated), FMC (Fully Multi Coated). Een C bij de beschrijving van de verrekijker betekent dat alleen het objectief een coating heeft. FC geeft aan dat zowel het oculair als het objectief zijn voorzien van een coating. Bij verrekijkers die Fully Multi Coated zijn, is zowel het prisma als de lenzen voorzien van een coating. Fully Multi Coated kijkers staan dan ook garant voor de beste kwaliteit qua helderheid, contrast en kleurechtheid.
Diameter
Wanneer je een verrekijker wilt gaan kopen, kom je bij de beschrijving van de verrekijker altijd twee getallen tegen, bijvoorbeeld 10 x 25. Het eerste getal geeft de sterkte van de vergroting aan. Het tweede getal geeft de dwarsdoorsnede van het objectief aan. De diameter van het objectief is in het hier genoemde voorbeeld 25 mm. Hoe groter de diameter is van het objectief, des te meer licht valt er in de kijker.
Dioptriecorrectie
Bij sommige verrekijkers kun je de scherpte voor beide kokers tegelijk (centraal) afstellen, maar bij andere verrekijkers kun je dit ook per koker apart (individueel) instellen. Dit heet dioptriecorrectie en is erg van belang voor mensen met enigszins ongelijke oogsterkte.
Helderheid
Vaak worden de helderheid en schemerindex vermeld. Deze zijn via formules af te leiden uit de vergroting en diameter, en geven aan hoe goed de verrekijker overdag of tijdens de schemering te gebruiken is.
Lenskwaliteit
De prijzen van verrekijkers lopen sterk uiteen. Met name de kwaliteit van de lenzen wil nog wel eens verschillen. De kwaliteit van het gebruikte glas en het slijpen van de lenzen zijn daar debet aan. Wanneer een lens niet goed geslepen is, proberen je hersens als het ware het beeld scherp te krijgen of te compenseren. Bij een verrekijker met slecht geslepen lenzen loop je een grote kans dat je last krijgt van hoofdpijn. Om te controleren of je met een bepaalde verrekijker last hebt van zogenaamde randvertekeningen, kun je even door de verrekijker kijken naar een rechte lijn. Wanneer de rechte lijn aan de rand van het beeld een bepaalde kromming vertoont is er sprake van randvertekening.
Schemerindex
Vaak worden de helderheid en schemerindex vermeld. Deze zijn via formules af te leiden uit de vergroting en diameter, en geven aan hoe goed de verrekijker overdag of tijdens de schemering te gebruiken is.
Schijnbare beeldhoek
Daarnaast is als laatste de schijnbare beeldhoek een indicatie van de prestaties van een verrekijker. Deze beeldhoek geeft aan hoeveel van de ruimte voor je verrekijker je ziet. Het is de combinatie van de gezichtshoek en de vergroting,en hoe groter deze is, hoe rustiger het beeld is, en hoe makkelijker je objecten kunt volgen.
Vergroting
Wanneer je een verrekijker wilt gaan kopen, kom je bij de beschrijving van de verrekijker altijd twee getallen tegen, bijvoorbeeld 10 x 25. Het eerste getal geeft de sterkte van de vergroting aan, in dit geval wordt het beeld tien keer vergroot, ofwel tien keer dichterbij gehaald. Het tweede getal geeft de dwarsdoorsnede van het objectief aan.
Een verrekijker met een klein objectief en een grote vergroting is vooral geschikt om overdag te gebruiken en een verrekijker met een groot objectief en een wat mindere vergroting is geschikt om 's avonds, of als er niet veel licht is, te gebruiken.